Notulen van de vergaderingen der Staten van Holland 1620-1640 door N. Stellingwerff en S. Schot

 
English | Nederlands

Volledige Tekst van Zitting

ZITTING H Staten van Holland en Westfriesland, Zitting van 15 april tot 28 april 1638

Aantekeningen van Nicolaes Stellingwerff, pensionaris van Medemblik.

In het handschrift niet ingevulde namen of bedragen zijn met … aangegeven. Letters of woorden tussen [ ] zijn door de bewerker toegevoegd.

Notulen van 'tgunt ter vergaderinge der Ed. Mog. Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt bij continuatie gehouden staetsgewijse geresolveert mitsgaders van 'tgunt vorder aldaer gebesogneert is geweest zeedert den 15en aprilis 1638 totten 28en dito daeraenvolgende.

Donderdag 15 april 1638 voornoen

1. Is gehouden de eerste bijeencompste van de leeden ende wierden noch absent bevonden de heeren van Haerlem, Amsterdam, Rotterdam, Briel, Alckmaer ende Enckhuysen, om welcke reedenen nyet anders bij der handt genomen is als de lecture van eenige missiven uyt Venetiën, Vrankrijck, Colen, Mastricht ende elders overgesonden, daervan't in 't lange ende breede bij mijne brieven hebben geadviseert ende mitsdien alhier onnoodigh eenigh verhael van te doen, weesende effenwel notabel het verraet lestlijcken tot Mastricht voorgenomen dat volgens de eygen bekentenisse van de twee gevangen jesuïten, te weeten pater Nothing ende pater Pasman ende den chapellain van de minnebroeders so grouwelijck ende barbarisch voorgenomen is als men yet soude connen bedencken, weesende geresolveert dat men drye daeghen langh alles soude pilleren, massacreren ende dootsmijten, geenige ketters, noch mannen noch vrouwen, bevrucht off onbevrucht nochte oock haere kinderen sparende, bekennende dat den pater rectoer daervan het opperbeleyt heeft gehadt, dat hij bij den cardinael-infante daertoe geïnduceert ende beweeght is. Pater Nothing verclaerende dat hij blijde is dat Godt de Heere de zaecke geopenbaert heefft ende dat veel beeter is dat zij ende eenige weynige sterven als dat so grouwelijcken massacre sijn voortgangh soude hebben genomen. Den bisschop van Colen hadde aen de heeren Staten ende Zijn Ex.tie geremonstreert dat hij verstaen hadde dat uyt haet van de religie deese proceduren wierden bij der handt genomen ende alsso de halve stadt ende halve jurisdictie hem raeckt, versocht surchéance van proceduren totdat eenige commissarisen van zijn zijde ten zelven eynde over de informatiën, enquesten ende judicature meede souden weesen gecommitteert. Dat hem daerop bij de heeren Staten met advijs van Zijn Hoogheyt voor antwoordt aengeschreeven was dattet faict nyet jegens hem maer desen Staet voorgenomen was ende hij mitsdien 'tzij de Staet aen d'een off d'ander zijde is in zijn geheel blijvende ende ongeïnteresseert daeromme totte enquesten ende judicature nyet en is gerechtight, te meer dewijl saecken raeckende crimen laese majestatis bij de capitulatiën aen deesen Staet gereserveert zijn ende dat hierentusschen mette proceduren zal werden voortgevaren ende een cort proces gemaeckt. Werdende de vergaderinge vorders uytgestelt tot mergen voornoen op hoope dat alsdan de absente leeden zullen zijn aengecomen ende dat met eenparicheyt vorders zal connen werden gebesogneert.

Vrijdag 16 april 1638 voornoen

2. Is geleesen een concept van een placcaet tegens het meenichfuldigh incomen van de uytheemse ende buytenprovintiaelsse duyten, doch alsso daerinne verscheyde precijse clausule van recherche ende ondersoeck selffs tot in de beurssen ende tasschen van de contraventeurs is goedtgevonden dat deur eenige gedeputeerden dit stuck naerder zal worden beschaefft ende daervan rapport werdende hiertoe gecommitteert een van de heeren van Dordrecht, Amsterdam ende Alckmaer ende dewijl meede zeer geclaeght wordt over het steygeren van 't goudt ende de veelderhande quaede schellingen, is meede goedgevonden dat de generaels van de Munte daerop ontbooden sullen worden om beneffens dit placcaet van de duyten daertegens meede eenighe provisie te doen.

3. Vanweeghen den keurvorst Paltz voorgedraegen weesende off de leeden alsnu nyet en souden connen consenteren om denzelven bij leeninge te doen volghen de ammunitie ende chrijchsbehoefften in de overgeleeverde lijste geëxpresseert, om daerbij te fomenteren den ijver van dien jonghen heer die oock bij Zijn Ma.t van Engelant selffs, soo’t schijnt, de handt gebooden zal worden als hebbende alreets hem toegesonden 40.000 £ steerlinghs met een schip geprovideert van geschut ende munitie. Meenden de heeren van Amsterdam ende eenige andere dat men alvooren most weeten als men deese munitie, cruyt ende loot demanueerde, van waer het remplacement weeder souden connen werden becomen, is daeromme in de zaecke geen conclusie genomen connen werden.

4. Daernae verhaelt weesende van de groote devoiren die bij Vranckrijck werden gedaen om van dit jaer ‘t huijs van Oostenrijck alle mogelijcke offensie te doen met vijff formele leegers ende twee vlooten ter zee; van 't naerder tractaet met Zweeden gemaeckt om d’zelve in den oorloge te doen continueren; van de successen van hartogh Barent, het optrecken van Gots ende Picolhomini uytte landen van Berch, Gulick, Marck ende Westphaelen, ende van 't formeren van een nyeu leegher bij den prince Palatijn ende dat daeromme bij ons nyet leedigh soude connen werden gestaen, maer dat volgens de sommatie van Zijn Ma.t van Vranckrijck de prins behoort geanimeert te worden om te velde te ghaen ende alsso malcanderen te seconderen ende des viants maght te verdeelen, doch dewijl ons leeger nyet te velde can werden gebracht sonder aenneeminge van waertgelders om daermeede de guarnisoenen uytte frontieren te lichten, te remplaceren, is in deliberatie geleyt off de leeden nyet en souden connen goedtvinden het aennemen van 4000 waertgelders volgend 't versoeck van Zijn Hoogh.t aen de steeden respective deur expresse gedeputeerden serieuselijcken gedaen, worde 'tzelve bij Amsterdam ende 't geheele Noorderquartier geëxcuseert om de al te groote lasten daer men inne steeckt, meenden dat men zijn teeringe most maecken nae zijn neeringe off dattet eynde de last soude draegen, in alle gevalle dat alvooren middelden mosten werden geconsenteert eer van nyeuwe lasten te spreecken. Rotterdam ende Briel noch absent zijnde, is goedgevonden de zaecke uyt te stellen tot complete vergaderinge.

5. Het concept ingestelt op 't invoeren van een commissiegelt over alle politijcquen ende militaire ampten meede geleesen ende in omvraege gebracht weesende off alleen in futurum off oock in praeterito gelden soude, hadde de leeden daerop verscheyden consideratiën, moverende oock van 't onderscheyt van perpetuele off temporele chargen ende ampten, waeromme eyntelijcken verstaen is dat dit concept wat naerder soude werden beschaefft deur een uytte heeren Edelen, Dort, Leyden, Amsterdam, Alckmaer ende Hoorn ende daervan rapport gedaen.

Vrijdag 16 april 1638 nanoen

6. Is ghedaen lecture van 't concept van een ordonnantie over den impost op 't hoy tegens 10 sts. op ijder voer, drye voer voor een koehoey gereekent.

7. Alsmeede zeecker concept bij den heeren ende Committeerde Raden beraempt opten impost van huyden ende vellen

8. Van gelijcken een concept van een impost te stellen opte comptanten, rentebrieven ende obligatiën. Dan verscheyden leeden persisterende bij haer voorgaende difficulteyten, eenige oock noch absent zijnde, is de conclusie in deesen uytgestelt totdatte vergaderinge compleet zal zijn ende verstaen dat men hierentussen met andere zaecken zal voortghaen

9. Belanghende de inspectie van 't verdroogen van den Rhijn ende IJselstroom alhier gedecreteert in omvraege gebracht zijnde off dezelve inspectie sal geschieden in 't bijweesen van de gedeputeerden van de Raede van State ende Staten-Generael off apart ende in ’t besonder, is verstaen dat voorige rapporten van de inspectiën de gecommitteerde leeden sullen werden behandight ende dezelve geëxamineert, oock de consideratiën van Zijn Hoogh.t op verstaen weesende, dat alsdan de inspectie op haer eygen handt sullen hebben te doen.

Zaterdag 17 april 1638 voornoen

10. Eenige vrouwen van de voerluyden anno 1635 het landt gedient hebbende ende met een somme van ƒ 8.348 ₤ connende geholpen worden, versochten ootmoedichlijcken daermeede te mogen werden gerijfft. Dan verstaen weesende dat een zaecke weesen soude van gevolghe, is nyet geraeden gevonden daerinne te treeden maer beeter de zaecke uyt te stellen totdat op 't geheele stuck van alle de voerluyden naerder zal werden gelet.

11. Die van Schoonhoven tot admiraliteyt in’t College van Dockum in plaetse van Gerryt Claesz. Brouwer gecommitteert hebbende eenen Gerryt Noest ende versoeckende approbatie ende commissie in forma, is nae deliberatie 'tzelve goedgevonden ende zijn de gedeputeerden ter Generaliteyt gelast op desselffs naeme commissie te becomen mits datte zelve nyet en zal strecken tot prejuditie van 'tgunt deese vergaderinge naemaels met dissolutie van 'tzelve College, dat men verstaet onnoodigh te weesen, soude mogen voorneemen.

12. De gesaementlijcke 18 compagniën van de Schotsche natie op 't comptoir van Mirop, Dordrecht ende Delfft geaffecteert ende in 4 à 5 maenden geen betaelinge gecomen hebbende ende versoekende à l'advenant andere compagniën getracteert te werden, is nae deliberatie verstaen datte heeren Committeerde Raeden hiertoe sorghe sullen draegen ende omme daertoe te connen comen dat het besogne opte egualisatie van de comptoiren gedecreteert, metten eersten bij der handt genomen ende voltrocken zal worden.

13. Belanghende de vorder besognes van de vergaderinge ende hoe daermeede voort te vaeren ten aensien datte heeren van Rotterdam ende Den Briel noch absent blijven ende wat tegens de absente leeden te doen, in deliberatie ende omvraege meede gebracht weesende, is nae 't bethoonen van misnoegen dat verscheyden leeden hierinne hadden van datte naeste leeden de laetste waeren, eyntelijcken verstaen ende geresolveert dat de absente leeden sullen worden beschreven tegens maendagh toecomende precijse alhier meede te compareren ende dat alsdan op het precijs comen ten gestelden daege in toecomende eenparige resolutie ende naerder ordre sal werden genomen op zeekere peenen daertoe te beraemen ende precijse te executeren; dat oock op het precijs compareren opte gestelde uuren so voor- als naernoen gelijcke resolutie sal worden genomen ende voorts alles geprepareert om een cort ende goedt werck te maecken ende is 't doenlijcken 't eynde deese weecke te scheyden.

14. Den admirael Tromp binnen staende verclaert datte vier scheepen opte Mase, de twee van Hoorn, de twee Vriessche jachten ende de twee van Enckhuysen claer zijn ende seylreedt legghen uytgeseyt dat aen de 2 Enckhuysers noch eenigh volck ontbreeckt dat binnen 4 à 5 daegen meenen te becomen; dat daer en boven de vijff scheepen op Amsterdam hem geaffirmeert wordt dat meede binnen 5 à 6 daeghen claer sullen weesen, hoewel hem vandaegh noch advijsen toegesonden zijn van Amsterdam dat geen bootsvolck connen becomen maer dat nae 't Noorderquartier gesonden hebben om aldaer volck te becomen ende dat mitsdien vreese is dat so haest noch nyet gereedt sullen zijn. Dat hij alleen wacht nae 't patent van Zijn Hoogh.t om te moghen lichten het krijghsvolck totte scheepen gedestineert dat hem toegeseyt is vandaegh te sullen claer zijn, ende heefft vorder last van Zijn Hoogheyt om al de scheepen aff te doen gaen ende op stroomseyl reedt te doen leggen ende dan weeder te comen om het affscheyt van Zijn Hoogheyt te neemen. Leeverde meede over twee remonstrantiën daerop hij versochte naerder gelast ende gelet te moghen worden, d'eene belanghende de Engelssen ende hoe hem dienthalven te draeghen, die groote bravaden ende licentie in zee gebruycken, die nyet wel verdraeghelijck is, d'ander van de onheylen die te verwachten staen so tegens den tijdt dat weeder uyt de zee sullen moeten vallen geen andere scheepen gereedt leggen om datelijcken weeder mede nae de custe te mogen ghaen. Doch is de deliberatie op deesen uytgestelt tot datte vergaderinge compleet sij.

Zaterdag 17 april 1638 nanoen

Vacantie.

Zondag 18 april 1638

Was’t Sondagh.

Maandag 19 april 1638 nanoen

15. Den colonel Stakenbroeck versoeckende betalinge van zijn tractament tegens 300 £ 's maents van 't jaer 1637 aff incluys volgens de ordonnantie ende resolutie van de Raedt van State bij de heeren Committeerde Raden tegengesproocken, is goedgevonden hierop te verstaen 't advijs van de heeren Committeerde Raden.

16. Den commies van recherche op Vlielandt claeghende over de excessen van de pachters van de convoien die uytte College tot Dockum opte walle de scheepen visiteren, als oock temet in 't Vlie gewapent met soldaten verscheyden goederen nae haer neemen ende binnen Dockum brenghen, tot groot prejuditie van de commerciën ende van de hoogheyt van 't landt, versoeckende dat daertegens voorsien moght werden, is goedtgevonden denzelven effter aen te schrijven om mette maght die hij bij hem heefft daertegens te voorsien ende in cas nyet suffisant is, dat daervan zal hebben te adviseren om naerder tegens voorsien te worden, doch dat hierentusschen de leeden meede versocht worden 't besogne op't concept van een generale verpachtinge van 't heele middel van de convoien ende licenten ingestelt metten eersten te voltrecken.

17. Anthonij van der Hapt effter instantien doen om uyt zijn gevanckenisse, daer 20 maenden gepeniteert heefft, ontslaeghen ende dat hij weederom in dienst van 't landt te water off te lande soude mogen geïmploieert werden terwijl hij noch bequaem is, conden meest alle leeden gehoort het advijs van Zijn Hoogh.t dat noch dezelve noch oock de provintiën daer nyet tegens hadden, daertoe meede verstaen, uytgeseyt die van Leyden die 'tzelve oordelden van sequele ende zeer bedenckelijcken te sullen weesen, ende 't geheele Noorderquartier die contrarie gelast waeren, waeromme verstaen wierde datter nyet inne conde werden getreeden vooralsnoch.

Dinsdag 20 april 1638 voor- en nanoen

18. Zijn geleesen brieven van de commandeur Jochem Golsteijn van Mastricht, bij dewelcke de informatiën binnen dezelve stadt tegens de hooffde van de conspirateurs genomen werden overgesonden, met versoeck dewijl 't een zaecke van gewichte is die seer verre siet om last hoe haer te draeghen so in' t executeren van de principale hooffden alsmeede in de voorder examinatie omme te mogen weeten de vordere complicen ende specialijcken meede zal haer te draeghen in 't suyveren van de stadt van so schaedelijcken gebroedtsel ende off nyet al de collegiën van jesuïten, monnicken ende papen sullen uytte stadt bannen ende haer goederen confiscqueren, omdattet meerendeel verstaen worden haer eedt van getrouwicheyt tegens het landt gebroocken te hebben, waerop gedelibereert zijnde, worde verstaen dat deese zaecke aen de chrijsraet ende dienvolgens aen den Raedt van State vervallen was ende dat men daeromme de vergaderinge daervan ontlasten ende aen den Raedt deese zaecke ende de conservatie van de hoogheyt van 't landt op 't beste soude recommanderen.

19. Die van Rotterdam proponeerden effter de groote ongelegentheydt van 't Collegie ter Admiraliteyt aldaer ende hoe grootelijck dat hetzelve jaerlijcx ten affteren gaet ende tecort compt, ende dat dien nyettegenstaende den Raedt van State nyet naelaet haer van tijt te tijdt noch vorder te incommoderen mettet onttrecken van 't incomen van de comptoiren opte rivieren, so verre ghaende dat ter occasie datte raeden van haer College last aen de ontfangers van de comptoiren hadden gegheeven om geen penningen op ordonnantie van den Raedt te demanueren, sij ter contrariën nyet alleen aen haer versocht hebben affdoeninge van dit verbot, maer daerbeneffens aen alle convoymeesters van deese provintie expres aengeschreven hebben haer tegens haere ordonnantie nyet te stellen off dattet op haer personen sullen verhaelen, welcke saecke ondraeghlijcken is ende nyet langer met goede ooghen aengesien can worden. Want off wel waer is datten Raedt van oudts de limiten van 't landt mette conquesten so verre nyet geëxtendeert zijnde als jegenwoordigh, volgens het gerestringeerde consent van de provintie van Gelderlant op 't consenteren van de convoien ende licenten gewoon is geweest te assigneren op 't comptoir van Nimmegen, Bommel ende Thiel, so is effenwel mede waer dattet zelve incomen van die drye comptoiren de reste in Hollandt ontfangen werdende nyet meerder en heefft geïmporteert als 10.000 £ ’s jaers, daer ter contrariën dat nu buyten Hollandt ontfangen wordt opte buytencomptoiren van de Mase alleen ende als vooren gediverteert werdt, wel bedraeght 70.000 £ daertoe zij voor de conquesten geen maght hebben gehadt ende naederhandt genochsaem tegens deese provintie ende tot extreme prejuditie van dezelve geusurpeert hebben, versochten daeromme dat deur onse gedeputeerden ter Generaliteyt deese usurpatie boven aengeweesen ende bekent gemaeckt moght werden ten eynde moght werden gesteuyt, so nyet dat vanweegen deese provintie daertegens naerder behoort te werden voorsien so mettet affschaffen van de binnenlandse pasporten als andersints. Hierop gedelibereert zijnde, is verstaen dat de vorige gedeputeerden werden versocht om mette eerste gelegentheyt deese zaecke ter Generaliteyt in te brengen ende d'zelve te disponeren dat den Raedt magh werden gelast in toecomende hiervan te supersederen, bij weygeringe daervan rapport te doen om alsdan naerder inne geresolveert te worden.

20. D'zelve heeren van Rotterdam claegende over de ongelijckheyt van de comptoiren der Admiraliteyten ende hoe dat mettet affneemen van de custscheepen haer Collegie verlooren hadde een subsidie van 492.000 £ over 7 scheepen, 1 jaght, ende die van Amsterdam over 14 scheepen ende 2 jaghten maer 60.000 £, in voeghen dat nu nyet alleen haer eygen zaecken van de Admiraliteyt conden rechten maer dat daerenboven noch een goede somme, jae so sommige verclaeren wel 200.000 £ te boven souden comen, ende versoeckende derhalven dat deese in egualiteyt geëffent ende opte remonstrantie van de Admiraliteyten van Rotterdam lest overgeleevert naerder moght werden geleth. Die van Amsterdam hiertegens haer opposerende, verclaerden dat dit versoeck van de heeren van Rotterdam t'eenemael impertinent ende ook ongefondeert is, dewijl nyet bevonden zal worden dat totte convoien haer yet overschiet, maer wel dat noch een groote somme tecort compt, om welcker oorsaecken wille de directie van 't extraordinair convoy op Oosten ende Noorweegen van jaer te jaer moet ingewillight worden, bedraegende ontrent 400.000 £, sonder welcke penningen de zaecken nyet ghaende souden connen werden gehouden ende dat mitsdien het versoeck van Rotterdam nergens anders toe soude strecken als om haer Collegie, die deur beneficie van de neeringe die daer is een goede somme importeert ende op welcker defentie de coopluyden reeckeninge maecken, te oncleeden om die van Rotterdam daermeede te decken, dat tegens alle reedenen soude sijn deurdien haer cleyn ontfangh een teycken is van cleyne neeringe ende dat mitsdien met haeren ontfangh haer hoorden te bedroopen. In allen gevalle conden nyet verstaen dat haer College yet onttrocken conde werden also weynigh als de neeringen ende so de vergaderinge opte remonstrantie bij den Admiraliteyt tot Rotterdam overgeleevert geneegen moght zijn naerder te besogneren, verclaerden haer nyet bequaem te vinden om in eenige poincten van middelen te connen adviseren. Die van Rotterdam hiertegens sustineerden dat nyet alleen nae de gemeene rechten maer oock nae de instructie van de Admiraliteyten opte equiteyt zelve gefondeert notoir ende bekent was dat de gemeene middelen van 't landt tot yders defensie oock in 't particulier behoorden geïmploieert te worden dat daerop de geheele regeeringe steunt, dan belanghende 't overschot van 't College van Amsterdam, hoewel 'tzelve claer genoch is so sij meenen, dewijl effenwel ontkent werdt, dat dienaenghaende naerder ondersoeck behoort te werden gedaen offte so men die saecke van de handt soude willen schuyven, verclaeren van gelijcken last te hebben om in geenighe poincten te consenteren solange daerinne nyet en zal weesen voorsien, elck anderen ondertussen de oorsaecken van de 't affterheeden, de quade directie die daer is bij de Collegiën in 't nyet affdancken van de oorloghscheepen, in 't conniveren van de convoien ende in 't passeren van allerhande lorrendraijerijen verwijtende. Waerop gedelibereert zijnde meenden de Edelen dat deese clachten best souden connen werden voorgenomen mettet generael verpachten van convoien, tot dien eynde den voortgang van 't besogne recommanderende ende dat men interim mette pointen van beschrijvinge soude voortgaen sonder t'een aen t'andere te binden; andere meenende dat men tenmintsten de remonstrantiën eens behoorde te doen leesen om te weeten wat van de zaecke is ende teffens meede verneemen offer overschot bij 't College van Amsterdam is off nyet, daer de heeren van Amsterdam zeer tegens formaliseerden. Maer den heer van Noordwijck interim uytte Generaliteyt incomende, verclaerde dat deese remonstrantie daer alreede hadde gedient; dat oock de rescriptie van 't Collegie van Amsterdam daertegens alreede was becomen ende datte Staten-Generael goedgevonden hadden partijen te beschrijven tegens den 10en maii om tegens malcanderen gehoort te werden. Is verstaen dat hier ter vergaderinge meede de voors. remonstrantie ende rescriptie zal worden geleesen oock de aenweesende deputeerden van Amsterdam op gehoort om dan naerder inne te resolveren.

21. Op 't misnoegen van de leeden voor deesen bekent gemaeckt over het traegh aencomen van eenige leeden ende datten precijsen dagh van uytschrijvinge nyet en werdt waergenomen tot prejuditie van verscheyden leeden ende veraffteringe van de zaecken van ’t landt, is in deliberatie geleyt wat ordre daertegens te beraemen, alsmeede op het precijs bijeencomen voor- ende naernoen, worde bij verscheyden leeden geallegeert datte lange vergaderingen oorsaecke waeren van de traege bijeencompsten ende daerop een vasten voet gestelt weesende, goede beterschap soude weesen te verwachten ende is eyntlijck bij de leeden eenparichlijcken geallegeert dat voortaen den dagh precijse bij alle leden sal worden waergenomen, datt men mette besognes en requesten in voorvallende saecken ende 't vergheeven van ampten ende officiën zal mogen voortvaeren ende datte absente leeden gehouden sullen werden voor present ende 't gepasseerde sullen moeten gestandt doen ende aquiesceren mits datte verre geleegen steeden in herffst- ende wintertijden om quade weegen weer ende windts wille een dagh off twee sullen werden verschoont; dat men oock voor- ende naenoen precijse zal beginnen te besogneren opte gestelde uuren ende nae nyemant wachten. Is ter yet gepasseert datten affweesende off te laet comende daermeede zal moeten neemen contentement, Haerlem alleen ditzelve contradicerende, is effenwel geen veranderinge gevallen.

22. Is geleesen zeecker remonstrantie bij den admirael Tromp ingeleevert, claeghende over de cleyne courtesie van de Engelssen in zee dat met heele vlooten van 30 Ã 40 scheepen Duynkercken in- ende uytvaeren, daeronder temet viants fregatten schuylen, nyet lijdende eenige recherche maer met schieten de boots affkeerende, willende oock dat voor haer de vlagge gestreecken ende eerschooten sullen werden gedaen, gebruyckende oock temet acten van hostiliteyt, willende oock dat alle de scheepen van deese landen baeckengelt in Engelant sullen betaelen, verstaen dat dan vrij op Duynkercken ende andere Vlaemse havens mogen vaeren, schietende oock nae de vlaggen so men nyet tijdelijcken strijckt ende andere cleynicheeden meer haer aendoende. Versoeckt ordre hoe hem hierinne te draeghen. Is goedtgevonden eenige uytte vergaderinge te committeren om met Zijn Ex.cie hierover te communiceren ende bij secrete instructie off andersints daertegens te voorsien.

23. Is meede geleesen een tweede remonstrantie van dezelven admirael, verclaerende nu voor 4 maenden gevictalieert zijnde in zee te sullen ghaen ende versoeckende gedienstelijcken dat tegens zijn uytvallen weeder andere scheepen gereedt ofte tenminsten alle voorraet van anckers, cabels, touwen, zeylen, van vleesch ende gebacken broodt ende vordere behoefften tegen die tijdt in Goerede bij der handt magh weesen om daermeede datelijcken weeder in zee te connen ghaen, off protesteert van de onheylen die hij seecker weet dat anderssints sullen volghen, verclaerende daerinne onschuldigh te willen zijn, als bij hem tijdelijck genoch gewaerschout zijnde. Waerop omvraege gedaen weesende, meenden de heeren van Amsterdam, Hoorn, Enchuysen ende wij dattet versoeck nootsaeckelijck was, maer omme 'tzelve te connen presteren datte scheepen in de respective quartieren sullen moeten invallen, dat buyten sulcx in de nyeuwe ordre offte continuatie van dien nyet en conden consenteren. Rotterdam verstondt datte nyeuwe ordre ondienstigh ende de Collegiën nadeeligh was ende daerom de scheepen weeder onder de respective Collegiën behooren te werden gebracht ende d’zelve tot equippagegelt verschafft; 'tzelve sustineerden de heeren van Alckmaer, souden anders geen vorder penningen daertoe inwilligen connen. Andere tot de continuatie van de directie inclinerende, heeft om de dispariteyt van de opiniën de zaecke opgehouden moeten werden.

24. Ter Generaliteyt geresolveert zijnde datte 30.000 £ daer gereet leggende sullen werden geïmploieert tottet coopen van de drye nyeuwe fregatten van de Groote Visserije ende dat tottet cort, mitsgaders ‘tgunt tottet coopen van noch twee fregatten van de Cleyne Visserije ende 't maecken van twee roeijachten van nooden is, te verstaen dat vanweegen deese provintie voor haer quote daerinne ordre zal moeten werden gestelt ende bij de provintiën continuelijck aengehouden ten eynde van haer zijde nyet en mogen blijven in gebreecke.

25. Eyntlijck in omvraeghe gebracht zijnde het 7e point om de 2 sts. opte tonne byers tot 6 sts. te verhoogen, worde bij de meeste leeden so om de diversie van neeringe als om de groote inegualiteyt van de dunne ende dicke bieren geëxcuseert, sodat geen conclusie inne genomen heeft connen werden.

26. Als meede nyet op het 10e point om van de goude ende zijde lakenen 100.000 £ te trecken bij tauxatie van commissarisen ende magistraten van de steeden omdatte meeste leeden deesen voet nyet practicabel oordelden ende oock van al te groote costen.

Woensdag 21 april 1638 voor- en nanoen

27. Den heer van Oosterwijck binnenstaende heeft verclaert te leggen op zijn vertreck om nae Vranckrijck te ghaen, presenteerde daeromme zijnen dienst om te ontfangen ende met ijver te executeren de beveelen die deese provintie hem soude willen te laste legghen. Dan hem gerecommandeert zijnde den dienst van 't landt ende van deese provintie ende zeezaecken in’t particulier ende voorts op zijn reyse geluck gewenscht zijnde, is daermeede vertrocken.

28. Is geleesen zeecker remonstrantie vanweeghen het Collegie ter Admiraliteyt tot Rotterdam ingestelt bij dewelcke zij in 't langhe ende breede extendeerden de lasten van 'tzelve Collegie ende hoe datte zelve noch een somme van 1.600.000 £ van de provintiën was competerende ende hoe, behalven dat totte oncosten van haer opgeleyde equippage van zeeven convoyscheepen ende noch 3 groote scheepen voor de Groote Visscherije beneffens de zes fregatten voor dezelve ende noch zes fregatten totte Cleyne Visserije gedestineert, noch 13 scheepen ende jachten opte binnenstroomen, daeronder het jaght van Zijn Hoogh.t, drye leegerpleyten ende zes chaloupen, jaerlijcks van nooden hadden een somme van 735.000 £ ende daerenboven tot betaelinge van haer interessen een somme van 80.000 £ ende tot betalinge van de tractamenten ende gagen van de heeren raeden, van de convoymeesteren, contrerolleurs, cherchers, equippagemeesters, ontfangers ende vordere officiers van 'tzelve Collegie een somme van 85.000 £, noch tot betaelinge van de verminckte ende gequetste soldaten jaerlijcx ontrent 7.000 £, totte pachters van de convoien ontrent 6.000 £ ende andere cleynicheeden meer, sodat jaerlijcx belast zijn met een somme van 940.000 £, waertegens maer aen incomen hebben in alles als den Raedt van State haer al liet volgen 't incomen van de comptoiren 418.000 £, sodat sij jaerlijcx op haer College te cort comen stijff 500.000 £, daerbij comende het diverteren van de penningen bij den Raedt van State tot transportgelden geordonneert ter somme van 70.000 £ bedraegen, so moeten jaerlijcx tecort comen ontrent de 600.000 £, alles blijckende bij specificatie van posten in de voors. remonstrantie gestelt.

Ende alsso aen d'ander candt het College ter Admiraliteyt tot Amsterdam mettet affneemen van haere custscheepen volcomentlijcken is ontlast, missende maer 62.000 [£] subsidie haer tottet cort van de equippage derzelver toegeleyt, daertegens zij mettet affleggen van haere custscheepen wel 492.000 £ moeten missen, maeckende 'tzelve in heur reguard een extreme schaerssheyt ende in aensien van 't College tot Amsterdam overvloet sulcx datte zelve volgens den staet van oorloge equipperende jaerlijcx te boven moeten comen nae haeren ontfangh die ontrent 900.000 £ bedraeght, een somme van 207.000 £ ende alsso mette gemeene middelen oock de Collegiën in 't gemeen onderhouden ende in haer lasten pro rata gestijfft moeten werden ende dat oock volgens een expres articule in de instructie van de Collegiën gestelt, de Collegiën daer overschot is de defectueuse gehouden zijn te subveniëren, versochten datte zaecke daernae beleyt moght werden dat van 'tzelve overschot behoorlijcke verdeelinge moght werden gedaen ende dat zij voorts van de equippage opte rivieren ontlast ende 't College van Amsterdam daermeede tenminsten voor een gedeelte moght werden beswaert. Voorts dat haer de handt geboden moght werden om haer affterstallige subsidiën van de provintiën te becomen ende voornamelijcken dat ter Generaliteyt moght werden teweege gebracht dat deese diversie van den Raedt moght werden gesteuyt. So alle 'tzelve nyet geschiet verclaeren onmachtigh te zijn om langer huys te connen houden ende teffens dat haer College ende de commerciën opte Mase t'eenemael sullen comen te vervallen tot ruïne ende verderff van alle de steeden aen de commerciën van de Mase dependerende.

Hiertegens is meede geleesen de rescriptie van 't College van Amsterdam van den 7en april ter Generaliteyt gedaen, verclaerende wel te geloven het groot verloop van 't College van de Maes, maer dattet redres uyt haer College nyet te verwachten is alsso zelffs noch jaerlijcx tecort comen hebbende van 't verleeden jaer wel 257.000 £ aen extraordinaire oncosten gemaeckt dat nyet geëxcuseert heefft connen worden ende hoewel zij wel geneegen souden zijn, so daer overschot waer, daervan aen andere behoefftige Collegen meede te deelen, so is 't dat zij aen d'ander candt met waerheyt sustinerende datter noch tecort compt geen ander expediënt sien als dattet College van Rotterdam bij die van regeringe naer gelegentheyt zal moeten werden gesubvenieert.

Zijn meede binnen gestaen 2 gedeputeerden uyttet College van Amsterdam die op dit subject meede gehoort zijnde, meede rondelijcken affirmeerden dat zij jaerlijcx noch een redelijcke somme tecort quaemen ende geen overschot en hadden, 'twelck daeruyt conde blijken dat zij haer behoefften tot noch toe op dagh hadden moeten coopen ende oock jaerlijcx noch gelt op interessen waeren neemende ende dat behalven dien noch geconsenteert hadden in een directie ende extraordinair convoy opte Oost- ende Noordzee ontrent de 400.000 £ 's jaers bedraegende, welcke lasten zij nyet en souden op particuliere schouderen van de coopluyden doen comen so sij in haer comptoir overschot hadden, maer liever tot verlichtinge derzelver 'tzelve imploieren, die zij oock oordelen dat het toecomen soude in sulcken cas ende nyet die van Rotterdam welckers ingeseetenen deese last nyet en trefft dat om dit zelffde corts wille meede gedwongen zijn de twee scheepen opten Rhijn aff te schaffen, dat anders seer impertinent soude zijn gedaen. Claeghden oock dat bij den Raedt van State 't incomen van 't comptoir van Arnhem ende van de Vaert, bedraegende ontrent 50 à 60.000 £ ’s jaers, haer werd gediverteert tot transport- ende treckgelden van scheepen ende soldaten ende versoeckende daeromme dat ditzelve met allen ijver ter Generaliteyt moght werden gestuyt ende dat vorders haer College geen onreedelijckheyt gevercht, maer die van Rotterdam bij de regeringe in haer ongeleegentheyt moghten werden geholpen.

Hierop gedelibereert zijnde worde bij de heeren van Rotterdam het redres van de zaecken van haer College zeer animeus geürgeert ende dat volgens de remonstrantie daertegens moght werden voorsien, off verclaerden onbequaem te zijn op eenige middelen te connen adviseren off eenigh gelt uyt haer burgerije becomen. Die van Amsterdam ter contrariën versoeckende haer College dit ongelijck bij die van Rotterdam versocht nyet wilde verghen, off verclaerden meede ongelast te sijn om eenige middelen te connen consenteren, hardt tegens hard blijvende staen, hebben alle de andere leeden geoordelt datte meeste questie in facto bestondt offer overschot was off nyet, 'tzelve blijckende datte zaecke hem alsdan zelve soude rechten, meenden daeromme dat men deur eenige commissarisen eens dit stuck naerder soude mogen doen examineren, oock staet doen maecken van 't incomen ende lasten van de Collegiën volgens de staet van oorloge om alsdan naerder in de zaecke te connen resolveren. In welcker voeghen eyntelijcken meede geconcludeert is ende daerbij verstaen dat op mergen ter Generaliteyt deur vorige gedeputeerden alle debvoiren ende instantiën sullen worden gedaen ten eynde den Raedt van State geen penningen totte Collegiën gedestineert langer en divertere ende in cas d'zelve daertoe geen inclinatie bethonen, dat alsdan daervan rapport gedaen zijnde naerder zal werden geresolveert bij wat weeghen 'tzelve in deese provintie tegengeghaen ende gestuyt zal connen werden.

29. De gedeputeerden ter Admiraliteyt versochten vorder betaelinge van 16.200 £ die eenige capiteynen ende matrosen over gage ende costgelden van 't jaer 1636 noch aen 't landt ten affteren zijn, alsmeede dat op Texssel 2 à 300 man moght werden geleyt omme opte oorloghscheepen daervan eenige bij gelegentheyt te gebruycken als in Zeelandt geschiet, alsmeede datte faictelijckheeden van de pachters van de convoien in Texssel ende 't Vlie impiëterende opte stromen ende de ghoederen in Vrieslandt opbrengende daeraen de respective comptoiren sulcx mosten doen ende andere onlijdelijcke exactiën ende concussiën meer gebruyckende, noch in tijdts moghten werden geweert. Waerop gedelibereert zijnde is 't 1e point in bedencken gehouden, het 2egoedgevonden 't advijs van Zijn Hoogh.t op te verstaen ende op het 3e dat men affwachten zal de rescriptie van de bailliuwen ende schouten van de drij landen van Texssel ende 't Vlie ende wat debvoiren bij haer daertegens zijn gedaen, om alsdan naerder inne te disponeren. Veele leeden oock het voltrecken van 't besogne opte generale verpachtinge der convoien ingestelt ten hoochsten recommanderende, meenende dat deur deese questiën 't meerendeel geprevenieert ende voorgecomen souden connen werden.

30. Het 15e point van 't opleggelt van de graenen ende het 38e van den 200en penning meede in omvraege gebracht zijnde, persisteerden die van Rotterdam in deesen noch andere pointen nyet te connen adviseren soolange volgens de remonstrantie in de zeezaecken geen andere ordre sal weesen gestelt ende met geen reedenen daervan connende gediverteert werden, waeren de leeden daerover uyttermaeten ontstelt, verclaerende hier nyet gecomen te zijn om disputen ende contestatiën te hooren, maer om in corte daeghen aff te doen de poincten daerop de vergaderinge bijeengecomen is. So Rotterdam daertoe nyet verstaen conde dat zij nae huys souden keeren ende haeren tijdt hier nyet langer met onlusten ende tot ondienst van 't landt verslijten. Die van Rotterdam verclaerende geen andere last te hebben, is verstaen dat eenige uytten haeren nae huys sullen committeren om haer naerder te doen lasten op die toesegginge dat op haer versoeck met alle reedelijckheyt zal worden gelet; dat tot dien op mergen voornoen geen vergaderinge weesen zal, maer affgedaen werden eenige besognes die geen uytstel langer connen lijden ende voorts ter Generaliteyt ingebracht de clachten van de gemeene Collegiën tegens den Raedt van State ten eynde die cours nyet langer magh werden gehouden, werdende de vergaderinge uytgestelt tot mergen naernoen.

Donderdag 22 april 1638 voornoen

2 besognes.

Donderdag 22 april 1638 nanoen

31. Is geleesen een missive van de heeren Staten-Generael van de XIXen april recommanderende ten hooghsten het aenneemen van 4.000 waertgelders bij petitie van den Raedt gedaen, sonder welcke Zijn Hoogh.t nyet te velde can ghaen ende dat alles geschieden moghte voor den eersten maii aencomende; dat de naemen van de capiteynen aen Zijn Hoogh.t bekent gemaeckt ende daerop patenten mogen werden verleent alsso in 't accelereren het meeste vordel is geleegen, sullende deese 4.000 man 's maents bedraeghen 44.800 £ daerinne de quote van Hollandt be[draegen] ƒ 26.122 £ ende in drie maenden ƒ 134.400 £, ende belanghende de verdeelinge van 't volck onder de provintiën dat Gelderlandt ende Overijsel t'saemen sullen hebben 3 compagniën à 122 coppen, compt saemen 366 man; Hollandt 12 compagniën à 150 coppen, compt 1800 man ende d'zelve noch 4 compagniën à 133 coppen, compt 532 man; Zelandt 3 compagniën à 122 coppen, compt 366 man; Utrecht 2 compagniën à 117 coppen, compt 234 man; Vrieslandt 3 compagniën à 156 coppen, compt 468 man; Groningen 2 compagniën à 117 coppen, compt 234 man.

Hierop omvraege gedaen zijnde conden veele leeden hiertoe verstaen om de goede occasiën die haer presenteren ende om de uyttreckinge van burgers in cas van noot te verschoonen. Dan die van Amsterdam ende 't heele Noorderquartier daerinne difficyl blijvende so lange de saecken van 't landt met geen importante middelen souden sijn gestijfft, sijn dezelve heeren versocht haer naerder te willen doen lasten so opte aenneeminge van 't volck als het consenteren van de middelen, dat bij dezelve aengenomen is.

32. De gecommitteerde van de Abberdaen ende Cleyne Visserije versoeckende vergoedinge van de 3 jaghten haer ten dienste van 't landt affgenomen om andere te mogen doen timmeren ende bij provisie drye oorloghschepen geprepareert om haer interim meede te dienen, voor deesen begroot op 18.000 £, is nae deliberatie verstaen dit versoeck reedelijck te zijn dewijl bij resolutie voor deesen sulcx is beloofft ende zijn daeromme de heeren ende raden gelast uytte eerste penningen deese provisionele voorsieninge te doen ende d'zelve naerder tegens de Generaliteyt weeder te rescontreren, ende vorder oock debvoiren aen de provintiën te doen dat haer quote in de vergoedinge tijdelijcken te borde magh worde gebracht volgens 't consent bij haer gedraegen.

33. De gedeputeerden ter Generaliteyt gecommitteert om ordre te versoecken tegens de proceduren van den Raedt in 't diverteren van de convoien opte rivieren, versoeckende last wat zij eygentlijcken ter Generaliteyt sullen hebben inne te brenghen ende met wat taele te spreecken, is nae deliberatie verstaen dat met alle reedenen ende inductiën de provintiën tot haer intentie sullen soeken te beweeghen ende specialijcken urgeren het 27e point van der Admiraliteyten instructie, bij 'twelcke claer gestelt wordt datte convoien ende licenten tot de Collegiën van de Admiraliteyten gedestineert, om geenderhande redenen elders anders toe sullen werden geappliceert ende in cas effenwel nyet te beweegen sijn, dat ronduyt verclaert zal worden dat men alhier nyet van meeninge is 'tzelve langer te gedooghen off eenige diversie van buyten- off binnencomptoiren toestaen, off so sulcx effenwel bij de provintiën moght werden gepractiseert, dat men de gediverteerde penningen uytte comptoiren van 't landt zal remplaceeren ende 'tzelve weeder corten aen de servijsgelden, legerlasten off te anderssints daer de provintiën aldergevoelichst sullen sijn, alles in conformité van de voorslaegen bij de heeren van Rotterdam gedaen.

Vrijdag 23 april 1638 voornoen

34. Den heer van Noordwijck rapporteert uytte Generaliteyt dat die van de XIX van de Westindische Compagnie op 't stuck van 't oopenstellen van de handel op Brasijl onderlinge met malcanderen in vrundschap ende met eenparighe stemmen verdraegen ende geaccordeert zijn op zeeckere articulen hiernae volghende, daervan zij versoecken approbatie van de heeren Staten, te weeten dat alleen aen de Compagnie blijven zal de handel van de negros, ammunitie van oorloge ende van Brasiliënhout; dat belanghende alle andere waeren den handel open werdt gestelt, nyet voor een yder maer voor de participanten alleen offte die haer actie sullen verkreegen hebben tegens sulcken somme als zij in dezelve sullen participeren offte actie toe verkreegen hebben; dat dezelve vrijheyt sullen hebben alle ingeboornen ende inwoonderen van Brasyl voor sulcken somme als zij aen waeren in deese landen sullen senden; datte bewinthebberen nyet en sullen mogen handelen directelijcken noch indirectelijcken; dat alle waeren in Brasyl te verhandelen ende vandaer op particuliere reeckeninge over te brenghen alvoren in de magasijnen van de respective Cameren geconsigneert ende aldaer gevisiteert sullen worden om daernae te bestellen daer 't behooren zal, mits dat de waerde van de goederen hierin te laeden ten rechten prijse zal werden begroot ende daervan gegeven voor recognitie 10 pro cento van de waerde alhier ende 20 pro cento van de waerde van de waeren herwaerts aencomende, ende in cas de prijseringe ter quader trouwen soude mogen weesen gedaen, sullen bewinthebberen die mogen aen haer neemen mits geevende 't part meer dat van comptanten daernae toeghaende gegheeven zal worden 3 pro cento ende noch 2 pro cento daerenboven voor vracht ende avarije ende andere gelijcke poincten meer, daervan approbatie waeren versoeckende. Hierop gedelibereert zijnde, is de leeden aengenaem geweest dat deese moeyelijke questie in so grooten zaecke met gemoede was affgemaeckt ende is daeromme 'tzelve accoort bij de leeden eenparich geaccordeert ende verstaen dat ter Generaliteyt zal worden innegebracht om aldaer meede geapprobeert ende gearresteert te worden.

35. De heeren gedeputeerden gebesogneert hebbende opte egualiseren van de comptoiren rapporterende, verclaerden van advijs te weesen dat om hiertoe te comen alvooren verthoent ende naegesien souden moeten weesen de staten van de comptoiren so die waeren als de compagniën daerop wierden geaffecteert; dat daerbeneffens de ontfangers sullen hebben over te leeveren staet van haer ontfangh ende uytgeeven zedert dien tijt tottet jaer 1637 incluys ghehouden ende gedaen om d'zelve meede naerder geëxamineert te werden dat oock de instructie van de ontfangers deur Commiteerde Raden zal werden gerevideert om daerinne te veranderen dat nodigh is ende de ontfangers precijse daertoe te houden dat alle maenten staet van ontfangh ende uytgheeven overleeveren, doch dat boven allen deesen drije zaeken ten hooghsten van nooden waeren, te weeten ten 1[en] datte comptoiren met middelen werden gestijfft, ten 2en dat overtollige lasten werden affgeschafft, ten 3en datte oude middelen werden gebeneficiëert. Was meede voorgeslaegen off nyet goedt weesen soude de overtollige compagniën die bij de comptoiren nyet betaelt connen werden op Mirop te brenghen, om bij de gesamentlijcken leeden daervoor gesorcht te mogen werden; dan de saecke verscheyden disputen subject weesende, was nyet inne gearresteert. Hierop gedelibereert zijnde, is verstaen datte gedeputeerden versorcht worden dit advijs in scriptus te stellen alsmeede Committeerde Raden haer advijs opte instructie van de ontfangers, dat beyde de gedeputeerden in handen zal werden gestelt om naerder met haer principalen daerover te moghen communiceren.

36. Meede gerapporteert zijnde van 't besogne op 't 19e point sprekende van een commissiegelt, wierde verclaert dat drie zaecken voornaemelijcken daerop in consideratie quaemen, daerop naerder diende geresolveert, te weeten eerst off men alleen van alle politijcq[u]en ende militaire ampten in toecomende te vervallen, off oock van de jeghenwoordige seeckeren somme trecken zal, gelijck die van Vrieslandt al reede practiseren, meenen als yet importeren soude dat beyde in consideratie behooren te comen ende zelffs geen militaire tot vendrich incluys geëxcuseert, schoon qualijcken betaelt werden. Ten 2en dat considerabel was off men van perpetuele ende temporele ampten effenwel soude geeven, welcke questie cesseren soude als men jaerlijcx deesen impost geneegen soude weesen te continueren, anders souden de heeren Committeerde Raeden moeten dienen van advijs wat distinctie daerinne te maecken. Ten 3en was considerabel off men boven de ampten daer tractamenten toestaen oock nyet beswaeren soude met een reedelijcken taux andere personen, schoon geen tractament treckende, maer eenige om de goede proffijten die se geeven, andere om 't respect ende eere die se aenbrenghen als daer zijn bailliuwen, schouten, burgermeesteren, dijckgraeffen, schepenen, houtvester, meesterknaepen ende diergelijcke; dat alle tesaemen eerlijcke ende van de beste luyden van 't landt zijn die schoon geen tractamenten treckende, geen swaricheyt sullen maecken een reedelijcke somme tot ‘s landts noot ende onderstandt te contribueren; dat sij meenen, jae dat alle deese onder deesen impost meede beghreepen behooren te weesen omme te meer van 't middel te trecken ende omme in deesen met grondt te ghaen; datte heeren Edelen ende steeden souden willen aenneemen om tegens de vergaderinge elcks inne te brenghen een lijste van de ampten in yders jurisdictie vallende, ende dat teffens de heeren van 't Hoff ende van de Reeckeninge sullen versocht werden over te leveren een lijste van alle suppoosten aen 't Hoff ende Domeynen dependerende ende wat tractamenten d'zelve zijn treckende, om alsdan op gelet te mogen werden.

Hierop gedelibereert zijnde is verstaen dat dit advijs bij de gedeputeerden meede schrifftelijck zal werden ingestelt ende daerbij oock begroot wat taux offte penningen van yder ampt te geeven mitsgaders off voor een off meer jaeren te heffen; 'tzelve gedaen dat alsdan de leeden in handen zal werden gestelt t'zelve concept om met haer principalen te communiceren ende teffens over te brenghen de lijste van alle de ampten onder haer offte yders jurisdictie sorterende mette tractamenten daertoe staende; t'zelve geconsenteert weesende, dat men alsdan meede zal trachten daeronder te beghrijpen de ampten d'honneur ende andere daervan eenige goede emolumenten werden getrocken.

Vrijdag 23 april 1638 nanoen

37. Bij brieven van de Staten-Generael van de 23en deeses overgesonden ende geleesen weesende het tractaet van de wisselinge van de weederzijdts gevangenen te water, daerinne beghreepen alle die totten 1en maii excluys toe gevangen sullen werden, die alle datelijcken sullen mogen vrijghaen onder pasport om niet sonder sluytgelt off aen eenigh uytgeloofft ransoen gehouden te zijn ende om geen actie crimineel off civijl sullen aengehouden mogen werden, mits alleenlijcken betaelende de montcosten tot 6 sts. daeghs ende die meer uytgeloofft hebben so veel als in discretie bevonden zal worden te behooren, mits datte questiën die sullen mogen vallen bij burgermeesteren aldaer ende hier offte oock is’t noot bij hoogher handt sullen moeten werden beslecht, weesende van weederzijden geaggreëert ende geteyckent. Is nae deliberatie daermeede geconformeert ende verstaen dat allomme daer 't noot is genotificeert ende bekent zal werden gemaeckt ende voorts nae zijn forme ende innehouden geëxecuteert.

38. De directeurs van de fregatten tot Middelburch, de leste drije Duynkerckers met noch een Spaens schip verovert hebbende ende daerbij tussen 3 à 400 gevangenen in’t landt gebracht, deur welcke de wisselinge is gefaciliteert ende daerover van de Staten-Generael haer toegeleyt weesende tot een vereeringe eens 15.000 ende nae 30.000 £, bedraeghende t'saemen 45.000 £, daermeede zij geassigneert zijn op 't comptoir van Doublet ende versoeckende dat ten ruimsten van de quote van Hollandt haer ordonnanciën verleent ende betaelinge moght werden gedaen. Is verstaen dit versoeck te remitteren ter Generaliteyt om daer gedaen ende bij gedeputeerden van hier geassisteert offte gesecondeert te werden, met dien verstande dat oock staet zal worden ingebracht van de penningen die de provintiën voor deesen over premiën mogen hebben betaelt, omme d'zelve gesien alsdan naerder inne geresolveert te worden.

39. Op 't 16e point van de boter buytensduyns worde verstaen dat debvoiren aen de gedeputeerden van de provintie van Vrieslandt hier weesende sullen werden gedaen om te tenteren off bij provisie daertoe souden connen worden beweeght, ende op het pick ende teer is alsnoch goedgevonden het besogne te voltrecken.

40. Belanghende 't beneficiëren van 't cleynzeegel met obligatiën, huurcedullen ende quytantiën onder de handt nae advenant de sommen, de heeren van Delfft noch ongelast zijnde, is gehouden tot merghen.

41 Noopende het 2 st. zeegel van de Generaliteyt ende omme t'zelve te consenteren over alle binnenlandsche pasporten, worde bij Amsterdam alsnoch geëxcuseert; Haerlem ende andere wilden alvooren verstaen wattet importeren soude, sodat goedt gevonden is 't advijs van de heeren Committeerde Raden hierop noch bevoorens eens te hooren.

42. Dijckgraeff ende heemraden van de Starmeer over 't leggen van haere dijcken ende questiën daeruyt ontstaende, tot commissarisen becomen hebbende de heeren Committeerde Raeden van 't Noorderquartier ende dien onvermindert bij mandament gedaghvaert zijnde voor den Hove ende haer exceptie gerefecteert zijnde, versoecken 't college van Committeerde Raden gerenvoieert mogen werden ende alsdaer te proponeren haere grieffven om in billickheyt affgedaen te worden; is verstaen deese requeste te renvoieren in handen van 't Hoff provintiael om partijen gehoort, te dienen van hunnen advijse.

43. De gedeputeerden uytte Generaliteyt rapporteerde dat aldaer naerder voorgedraeghen hebben de diversie bij den Raedt gepleeght van de penningen totte Collegiën der Admiraliteyten gedestineert, met versoeck om daertegens voorsien te worden ende dat voor antwoordt becomen hebben dat men aldaer tevreden is dit point naerder te examineren, vermits den Raedt zedert anno 1592 daervan in possessie is geweest ende de consideratiën van den Raede van State op gehoort weesende, alsdan vorder in te resolveren als men in tijden ende wijlen zal geraeden vinden, sustinerende daerbij datte heeren van Hollandt op 't stuck van de zee haarzelven conden rechten mettet verpachten van de convoien, formeren van Assurantiecaemer offte inwilligen van een last- ende veylghelt ende diergelijcken, hebbende andere nyet te wijten solange daerinne zelffs naelaetigh zijn. Hierop gedelibereert zijnde sustineerden de heeren van Rotterdam dat dit een saecke van langen train was ende andere ijver in bethoont most werden off soude nyet van weesen te verwachten ende sij mitsdien onbequaem blijven om op middelen te adviseren, sodat eyntelijcken geresolveert is dat om de zaecke op een beeter ploy te setten eenigen uytten Raedt tegens merghen sullen werden ontbooden om reedenen te gheeven van dit haer doen ende alsdan naerder in te resolveren.

'tWelck gedaen zijnde verclaerde den Raedt dat zij zedert anno 1592 so hadden gedaen ende noch mosten doen omdat anders de compagniën noch heen noch weer souden connen comen, alsso geen ander gelt toe te vinden is deurdien de scheepen ende treckpaerden buytenluyden toecomende nyemant van de provintiën uytte quote van zijn leegerlasten die wil betaelen ende dat mitsdien de leegers noch opwaerts noch neederwaerts souden connen werden gebracht als te lande, dat veel schaedelijcker voor de ingeseetenen ende t'eenemael naedeeligh voor 't landt vallen soude; dat zij oock wel begrijpen dat zeedert het vergrooten van de limiten van 't landt mette conquesten deese transport- ende treckgelden merckelijcken zijn vergroot ende dat mitsdien veel grooter somme de Admiraliteyten werdt onttrocken als voor deesen, daertoe haer offenwel de noot dwinght. Souden wel tevreeden zijn hiervan op te houden als haer andere penningen moghten werden aengeweesen ende stellen oock haer geen partije; dat hiertoe een petitie soude mogen werden gemaeckt so de Staten-Generael daertoe connen verstaen ende dat daeruyt deese transport- ende treckgelden mogen werden voldaen, maer connen van 't eene nyet wijcken soo lange 't ander nyet vast en is gestelt. Hierop gedelibereert zijnde sloegen de heeren Edelen voor dat men ter Generaliteyt met alle instantiën soude mogen bevorderen dat een petitie tot deese zaecke bij den Raedt moght werden gedaen. Dan de heeren van Rotterdam hier mede geen contentement neemende, maer de facto alles willende gerecht hebben eer op eenige pointen van middelen te connen adviseren, wierde 'tzelve ondoenlijck geoordelt ende is daeromme geen conclusie inne genomen connen werden.

Zaterdag 24 april 1638 voornoen

44. Gehoort het advijs van 't Hoff opte requesten van de bloemisten tot Amsterdam ende daerontrent versoeckende datte respective magistraten moghten werden geauthoriseert om bij defaulten te procederen in questiën raeckende de tulpaen ende bloemen voor haer comen ende bij gevolge te mogen termineren daerinne à l'advenant de compositiën dienaenghaende daeghelijcx gepractiseert.

45. De heeren Committeerde Raden binnen staende ende adviserende opten requeste van commissarisVan der Schuur, seggen datten zelven in de quote van deese provintie in 498.600 £ weesende ‘t cort van de extraordinaris militie van 't jaer 1633, aengeslaegen is met een somme van 66.750 £ van 't volck anno 1628 voor Mastricht aengenomen, dat redelijck is dat hem deese somme werde betaelt volgens de resolutie voor deesen genomen, uyt welcke verstaen is dat men van deese somme van 448.000 £ afftrecken soude de 151.000 £ bij de provintiën ad alios usus gediverteert ende die somme bij haer doen restitueren ende dat in de reste de quote van Hollandt zal worden voldaen met last op haer om daervan ordonnantie te verleenen, gelijck alreede is geschiet ende dat daerom noodigh hiertoe penningen dienden verschafft. Is nae deliberatie om de disputen ende difficulteyten van de heeren van Rotterdam, die op ghenige poincten seyden te connen adviseren so lange 't stuck van de zee nyet vastgestelt ende in reguarde van haer Admiraliteyten meerder seeckerheyt van subsidie ende assistentie soude sijn gegeeven, in deesen ende volgende zaecken geen conclusie genomen connen werden.

46. D'zelve recommanderende de zaecke van de gemeene solliciteurs ten eynde die van 't Noorderquartier beweeght moghten werden aen dezelve te presteren de resolutie op zeecker contract bij dezelve mette heeren Staten aengegaen, beraempt ende genomen ende vooreerst dat haer quote in 520.000 £ voor dezelve gelieven te negotiëren ende daernae obligatiën te verleenen van haer quote in ontrent 2.800.000 £ op vier termijnen, daervan alreede bij Hollandt van drye termijnen obligatiën zijn verleent ende de vierde ende leste bij alle middelen ende sonder ophouden versocht wordt ende met geen reeden langer gedifficulteert can worden, te min dewijl deese resolutie genoghsaem met eenparige stemmen ende nae lange onderhandelinge ende contractatie mette voors. solliciteurs in deese vergaderinge is genomen, die van Rotterdam ende Medenblick alleen daertegens eenige consideratiën noch movereerde ende geen andere leeden. Is nae deliberatie om reedenen als vooren geen conclusie inne genomen connen worden.

47. D'zelve heeren Committeerde Raeden effter voordraeghende de extreme noot van 't landt ende hoe dat zelffs een groot getal van de geaffecteerde militie 4 à 5 maenden ten affteren was ende voor de ongerepartieerde nyets met allen meede ten besten alsmeede nyet totte leegerlasten, die effenwel prompt daer moeten zijn, oock nyets tot alle scheep- ende wagenvrachten ende meenighvuldigh karmen van de voors. luyden, van gelijcken nyet totte zeezaecken 'tzij 'tzelve de cust offte Admiraliteyten magh concerneren, veel min noch totte waertgelders van nyeus versocht de oude van 't verleeden jaer noch onbetaelt zijnde, immers de steeden noch om remboursement van 't verschot insisterende behalven dat tot andere krijtende lasten buyten de affec[t]atio begreepen al overlange 4 millioenen geëyscht ende van nooden hebben gehadt, die met geen 5 millioenen jegenwoordigh zijn te contenteren, daeruyt nyet dan allerhande inconveniënten ende ongemacken te verwachten zijn deurdien 't gebreck selffs in de frontieren schuylt ende dat men aen onbetaelde soldaten nyet heeft te vertrouwen; dat tegens alle deese lasten maer genooten hadden eens 296.000 £ tot een maent solts dat eenparichlijcken hadden ontfangen met een negotiatie van 500.000 £ al een geruymen tijdt geleeden ende nu lestlijcken mettet scheyden noch een negotiatie van 500.000 £, daervan wel ontrent 800.000 £ geconsequeert hebben; dan bevinden dat zeedert het jaer 1636 ende 1637 die van 't Noorderquartier opte gedaene negotiatiën ten affteren gebleeven zijn ende alhier nyet gefurneert hebben een somme van ontrent een millioen, sonder te weeten waeraen die penningen verstreckt ende waer die gebleeven sijn ende met wat somme telckens, dat een seer groote confusie maeckt sodat sij noyt ergens staet op connen maecken ende geen kleyne vreese hebben van in de zaecken verwart ende van lasten onvoorsiens overvallen te sullen worden, 't welck wel eerst dit quartier treffen maer 't andere onvermijdelijck nae hem sleepen soude.

Versochten daeromme dat men langer so sorghloos nyet en wilde voortgaen maer de saecken apprehenderen nae haer gewichte ende als in extremiteyten gestelt zijnde omme alsso dezelve te prompter de handt te bieden ende malcanderen met geen belofften in plaetse van dadelijckheden te voldoen, terwijl het noch tijdt ende gelegentheden is om 'tzelve te connen doen, dewelcke eens voorbijghaende naederhandt al te laet zal worden beclaeght. In spetie meenden dat noch tijdt was om ten 1e de middelen in alle de provintiën te egualeren, ten 2en om tott redres ende onderhout van de zaeken ter zee het last- ende veylgelt in train te brenghen, ten 3en om de convoien ende licenten in’t geheel te verpachten, ende ten 4en om de loopende oude middelen te beneficieren, in welcke vier pointen geconsenteert zijnde zij verstonden dat de heele conservatie van den Staet in geleegen was ende buyten welcke zij nyet en conden oordelen dat langhe conden bestaen off blijven buyten de uyterste confusie.

Versochten daeromme dat alles ten uytersten behartight ende in spetie meede die van 't Noorderquartier beweeght moghten werden om haere quote in de genegotieerde penningen over te senden ten eynde de betaelingen daerop geassigneert eyntelijcken eens moghen worden gedaen, ende so daer eenige penningen aen de Admiraliteyten mogen weesen verstreckt dat tijdt ende dagh ende somme ende plaetse magh worden aengeweesen om te weeten waer, wanneer, waertoe ende met wat somme magh weesen verstreckt ende dat in toecomende sonder haer kennisse nyet inne magh werden gegaen omme te weeten waernae te reguleren. 'tZelve in deliberatie gebracht zijnde, zijn wel eenige contrarie discourssen op gevallen, onder andere die van 't Noorderquartier sustinerende de leste negotiatie van 500.000 £ noch nyet gedaen te hebben omdatter geen eenparich noch formeel consent toe was dewijl eenige leeden hadden aengenomen haer last inne te schrijven, daervan noch nyet verstaen hadden; dan is meede om de disputen van Rotterdam geen conclusie inne genomen connen werden.

48. Den admirael Tromp binnenstaende verclaerde met 13 scheepen ende 2 jaghten gereet te weesen om t’ seyl te ghaen als Zijn Hoogh.t ende de heeren Staten believen sal hem affscheyt te gheeven; dat noch eenige scheepen blijven leggen, onder andere het schip Berchem, dat effenwel bij der handt genomen ende geprepareert wordt, 't schip de Eendracht van Enckhuysen leggen blijvende sonder handt aen te slaen; dan 't schip de Bul in Zelant binnen 8 à 10 daeghen meede sullende gereedt zijn ende belanghende de 5 fregatten bij de Generaliteyt van de Groote ende Cleyne Visserye voor 105.000 £ gecofft behalven het geschut totte volle taeckelinge toe, die alle binnen 14 daghen volcomen gereedt souden connen werden gemaeckt, waeromme hij noodigh achte datte directeurs van dezelve aengeschreeven behooren te worden omme haere provisie van vivres ende munitie daertoe op 't spoedichste te versorgen ende alsso maer 30.000 £ op betaelt is ende sonder volle betaelinge nyet en sullen mogen vlooten volgens de conditie opte overghiffte ende vercoopinge gemaeckt, versochte dat aen dit gelt meede nyet en moghte haperen, maer alles daer 't behoort daernae beleydt dat tot spoedige expeditie nyets en magh mancqueren, geresolveert zijnde ten zelven eynde zijnen vice-admirael hier te laeten om alles te beeter in memorie te helpen houden ende hem mette resterende scheepen ende jaghten tegens zeeckeren bequaemen daeghe te mogen volgen.

Versoeckende iterativelijcken meede last hoe hem te draeghen tegens de excessen ende injuriën van de Engelsse die met heele vlooten van 30 à 40 scheepen so bij daege als bij naghte Duynkercken gestadigh zijn frequenterende, waeruyt Sijn Ma.t van Engelant so grooten proffijt treckt van thollen ende costuymen datte haeven van Dovre alleen voor deesen maer voor 60.000 £ de thollen ende costumen verpacht, weesende nu 1.600.000 £ zijn verpacht, in voegen dat met deese vrije navigatie op Vlaenderen 't mergh van allerhande natiën bij de Engelssen werdt uytgesoogen, dien daerop ook so verbeckent sijn dat ronduyt verclaeren ende staende houden dat alles wat eens te Dovre is vertolt sonder omsien off yemants danck nae Vlaenderen vrij ende onbeleth magh ghaen, dat onlijdelijcken ende nyet langher met goede oogen aen te sien is. Dan is om de disputen van Rotterdam meede geen resolutie in gevallen.

49. Het 17e point van 't beneficiëren van 't cleynzeegel, het 38e van de 200en penning beneffens de versochte lichtinge van de 4000 waertgelders, 't versoeck van de waegenaers van 't jaer 1635 ende eenige andere meer meede in omvraeghe gebracht weesende, verclaerden de heeren van Rotterdam ongelast te zijn om yet inne te moghen adviseren so langhe de zaecken van haer College ter Admiraliteyt nyet gerecht ende den Raedt van State in haer voorneemen ende practijcqen van de convoypenningen te diverteren nyet gesluyt offte tenmintsten van elders haer die penningen te remplaceren last gegeeven moght zijn, waerover alle de leeden zeer t' onvreeden zijnde dat men met sulcke disputen de vergaderinge sochte te protraheren sonder eynde ende mette meeste ondienst van 't landt ende ongeryeff van de verre geseeten leeden ende veele verclaerende geresolveert te weesen om nae huys te ghaen so Rotterdam bij deese taele continueerde, is ter cause vandien de zaecke geresumeert ende nae eenige onderlinge disputen verstaen dat men die van Rotterdam soude besenden om haer van dit voorneemen te doen diverteren ende d’zelve bequaem te maecken om neffens andere leeden opte pointen van beschrijvinge te besogneren ten meesten dienste van den lande. Werdende hiertoe versocht ende gecommitteert een van de heeren van Haerlem, Leyden ende Alckmaer, die oock met brieven van Zijn Hoogh.t souden werden gesecondeert.

Zaterdag 24 april 1638 nanoen

Vacantie.

Zondag 25 april 1638

Was’t Sondagh.

Maandag 26 april 1638 nanoen

50. Is gedaen lecture van de resolutiën verleeden weecke genomen oock van zeecker missive bij den officier van Vlielandt overge[levert] concernerende het weeren van de pachter van de convoien ende licenten, oock van den Raedt van State om geen scheepen in 's landts dienst geweest zijnde te betaelen sonder attestatie van de commissaris-generael; noch van den Raedt van State om tot reparatie van de forten van de frontieren te furneren haer quote in ten mintsten 100.000 £, buyten welcke onmogelijck is dezelve te defenderen, alsmeede in de 200.000 £ totte fortificatiën van Breda; dan alsso verscheyden leeden hierop hadden haere consideratiën ende veele meede absent waeren, is goedtgevonden alle dezelve pointen uyt te stellen tot completer vergaderingen. Noch zijn geleesen eenige requesten daerinne nae gelegentheyt getermineert is nyet waerdigh om notitie van gehouden te werden.

Dinsdag 27 april 1638 voornoen

51. De heeren commissarisen tot Rotterdam geweest zijnde rapporteren alle debvoiren bij de magistraten aldaer aengewent te hebben om d'zelve te beweegen ten eynde in haere commissie verhaelt, ende voor antwoordt becomen te hebben dat haer gedeputeerden daerop naerder souden lasten, dewelcke daerop gesommeert zijnde, verclaerden gelast te sijn om opte poincten van beschrijvinge beneffens andere leeden te mogen adviseren ende helpen concluderen; dan alsso effenwel de necessiteyt van haer College ende de noot om geassisteert te worden blijfft, waeren gelast te versoecken datte indrachte van den Raedt van State bij alle manieren magh werden gestuyt ende dat met meerdere vigeur van hier in de zaecke geghaen werde, met denunciatie so daerinne persisteren dat deese provintie het cort aen de Admiraliteyten zal remplaceren uyt Generaliteytslasten ende daeraen t'zelve weeder corten 'tzij leegerlasten, servijsgelden ende anderssints wattet magh zijn, daer de provintiën aldergevoelichst mogen weesen; dat daerbeneffens een acte aen 't College van de Admiraliteyten magh werden gegheeven om in cas van continuacie van vorige indrachten haer deur de magistraten van Rotterdam het gediverteerde te doen remplaceren uytten 200en penning, haertsteedegelt offte andere penningen bij den ontfanger Bijlewerff te negotiëren, dit versoeck ten hooghsten recommanderende, daer bijvoegende dat sedert het jaer 1629 tot 1635 toe 134.000 £ bij Raedt gediverteert is van Den Bosch ende nyet minder in twee volghende jaeren. Hierop gedelibereert zijn de commissarisen voor haer goede debvoiren bedanckt ende is verstaen dat deur vorige deputeerden ter Generaliteyt deese zaecke ten uytersten sal werden geürgeert met comunicatie soo nyet gerecht wordt dat onszelven sullen helpen ende tegens de Generaliteytslasten weeder rescontreren; daervan rapport gedaen zijnde dat naerder zal werden geresolveert hoe 'tzelve mette mintste onheyl in 't werck te stellen.

52. Gehoort het advijs van 't Hoff op 't versoeck van de bloemisten ende coopers van tulpaen in ende ontrent Amsterdam, is nae deliberatie verstaen ende geresolveert dat volgens 't voors. advijs de magistraten van de steeden werden versocht haere ingeseetenen op dit subject contentieus ende oneens zijnde bij alle middelen te accorderen is ’t doenlijcken; so nyet dat partijen sullen renvoieren aen de justitie; de heeren van Haerlem, Enckhuysen ende Hoorn daer tegens verscheyden consideratiën moveerende ende verclaerende de conclusie nyet te connen toestaen vermits bij dese resolutie de zaecke van arger conditie wordt gemaeckt als voor deesen ende datte particulieren die nu meynen tot accordt gehouden ende de justitie de handen geslooten te zijn, dat verstaende tot geen accommodatie sullen willen verstaen, dan is effenwel bij de conclusie gepersisteert.

53. Op het 17e point van ’t beneficieren van ’t cleynzeegel gehoort de naerder consideratiën van de leeden van Haerlem ende Rotterdam daerinne meede consenteerende, is verstaen datte ordonnantie daernae zal werden geamplieert ende dat voortaen geen obligatiën of huurcedullen onder de handt noch eenige consultatiën sullen mogen werden gepasseert sonder betaelt te hebben het zeegel daertoe gedestineert ende isset zelve gehouden voor geresolveert ende gearresteert.

54. Op ’t voorslagh van de heeren Committeerde Raden om de waegenaers van ’t jaer 1635 haer affterstallige 700.000 £ te doen betaelen, halff uytte restanten van de verpondinge van ’t jaer 1636 voor de affectatie noch uytstaende, halff uytte negotiatie, worde bij de heeren van Alckmaer, Hoorn ende Enckhuysen verclaert geen last te hebben tot eenige negotiatie, maer meenden dat uyt middelen dit cort behoort te worden voldaen. Is nae deliberatie verstaen datte leeden haer tot deese negotiatie sullen doen lasten alsso anders onmogelijck is van dezelven nyeuwen dienst te trecken ende dat vorder de heeren Committeerde Raden versocht sullen worden te dencken offer soude mogen zijn ander ende naerder expediënt ende daervan rapport te doen.

55. Op het 38e point van den 200e penning de leeden alsnoch persisterende bij haer voorghaende gesustineerde belanghende 't redres van de quoyeren, innen van de restanten ende uytsenden van de billetten, is daeromme geen conclusie innegenomen connen werden.

56. Opte versochte lichtinge van 4000 waertgelders de leeden meede alsnoch geen rescriptie off naerder last becomen hebbende, is oock goedtgevonden 'tzelve point op te houden in resumptie.

57. Uytte Generaliteyt ingebracht weesende zeecker placcaet anno 1629 ingestelt ende beraempt doch noyt voor alsnoch geapprobeert tegens de groote excessen ende exorbitantiën van de papisten deur de inbraecke van de viant in de Veluwe ende vervolgens gepleeght, daerop alsnu alle de provintiën eens waeren dat gearresteert ende gepubliceert soude mogen werden allomme, is nae deliberatie goedgevonden 'tzelve te stellen in handen van 't Hoff om mijnheeren de Staten daerop mitsgaders eenige vordere saecken voor deesen bij de synoden versocht, te dienen van naerder berichtinge ende advijs. Ende zijn voorts bij deese occasie de heeren Committeerde Raden aengemaent mettet beëedighen van de officiers van 't landt die 'tzelve noch nyet hebben ghedaen voort te vaeren ten eynde de pauselijcke superstitiën allomme soo veel mogelijcken geweert ende geen indracht weeder inne magh werden geleeden.

58. Geresumeert weesende 't advijs van Committeerde Raden opte request van de solliciteur Verschuur cum sociis om betalinge van £ 66.750 bij hem aen de extraordinaris troepen anno 1628 gelicht, verstreckt weesende een gedeelte van 't cort van dezelve troepen in 448.600 £ opte Fransse penningen te cort gecomen ende op deese provintie gerepartieert, worde verstaen datte vrouwe van Langerack daertoe zal werden gehouden om reeckening, bewijs ende reliqua te doen van de administratie van dit Fransse secours bij haer man gehouden, daervan noch, so men vermoet, een reedelijcke somme overschieten zal ende zodat interim den supplianten noch hebben te patiënteren.

59. Belanghende 't versoeck van de gemeene solliciteurs claeghende over 't Noorderquartier dat dezelve nyet alleen defectueus blijven om haer quote in 520.000 £ van de ordonnantie maii 1635 vervallen te negotiëren maer daerenboven oock weygeren haer obligatiën te geeven in haer quote van 27 à 2.800.000 £ op vier halff jaeren, weesende 't geheele affterstal van haer supplianten, daerop van Hollandt allreede obligatie voor drye halff jaeren becomen hebbende, haer noch een vierde part resteert, dat sij versochten haer gepresteert te werden ende vorder debvoiren aengewent ten aensien van ’t Noorderquartier, dat bij dezelve haer de resolutie meede moght werden gepresteert, veele leeden sustinerende datte resolutie nae voorgaende beschrijvinge somnelijcken ende bij eenparicheyt genomen was ende daerom nyet langer gedisputeert conde werden; Rotterdam ende Medenblick aleen opte ongelegentheyt van de Admiraliteyten eenige contrarie consideratiën gehadt hebbende persisteerden effenwel meest alle leeden van ons quartier van in so grooten somme bij negotiatie nyet te connen consenteren maer wilden eerst middelen ingewillicht hebben, sodat opgehouden heefft moeten werden in resumptie.

60. Opte vordere clachten van de heeren Committeerde Raden van de groote schaersheyt ende noot van ghelt ende van de remediën die daertegens alsnoch voorhanden waeren, sonder dewelcke oock geen apparentie was om de voorbaricheyt te connen te boven comen, als daer is de egualisatie van de middelen over de comptoiren, ten 2en het last- ende veylghelt, ten 3en het verpachten van de convoien in 't generael, ten 4en het beneficieren van de oude middelen, is nae deliberatie verstaen dat alle deese pointen apart in omvraege sullen werden gebracht ten eynde de consideratiën van de leeden daerop mogen worden verstaen.

Dinsdag 27 april nanoen en Woensdag 28 april 1638 voor- en nanoen

61. Den admirael Tromp effter binnenstaende seyt alsser gelt was dat binnen 14 daeghen de 5 fregatten volcomentlijcken gereet hem souden connen werden naegesonden, versoeckt daerom alsso buyten dezelve ende buyten de royjaghten al zijn dienst vruchteloos ende onnut zal uytvallen, dat daerom met alle middelen magh werden gearbeydt datte 150.000 £ voor dezelve 5 fregatten uytgeloofft promptelijcken mogen werden gefurneert, weesende maer 30.000 £ op betaelt ende sullende sonder volle betaelinge nyet connen vlooten, ende dewijl een van dezelve jaghten opte Mase, een op Overijsel, twee op Vrieslandt ende een op Gelderlandt ende Overijsel gerepartieert, versocht dat ter Generaliteyt dezelve provintiën aengemaent moghten werden tot haer debvoir ende prompte betaelinge, ende vorder aenschrijvinge aen de directeurs derzelver gedaen ten eynde alle behoefften ende voorraedt totte zelve in tijdts magh worden becomen ende verschafft. Is nae deliberatie goedgevonden de voorgaende gecommitteerden te lasten om deese zaecke op mergen ter Generaliteyt te urgeren ende ten besten te recommanderen, ende dat tijdelijcken aen de directeurs aenschrijvinge magh werden gedaen om van volck ende vivres behoorlijcke versorginge intijdts te doen ende dat vanweegen dese provintie haere quote oock tijdelijcken sal worden gefurneert.

62. Den Raedt van State versoecken dat tot reparatie van 3 fortificatiën der frontieren ten minsten 100.000 £ haer moght werden verschafft, sonder welcke onmogelijcken is daertegens te voorsien off den viant van de frontieren aff te weeren, in allen gevalle protesterende van de onheylen als ghedaen hebbende 't gunt was van haer debvoir; dan is goedgevonden uytten commies Van den Broeck alvooren eens naerder te verstaen wat betalingen bij deese provintiën op dit stuck zijn gedaen om alsdan naerder op te letten.

Ten zelve is verstaen op 't versoeck van de 200.000 £ tottet leggen van 2 forten voor Breda.

63. Den schout van Oostvrieslandt bij brieven van de 23en adviserende datte excessen van de pachters van de convoien nyet en weet te weeren ten waere mette maght van de uytlegger die daer leyt, daertoe naerder last versoeckende, is verstaen dat bij publicatie van een placcaet alle schippers sullen worden verwittight tot deese recherche van de pachter ongehouden te zijn ende dezelve faictelijcken te moghen resisteren ende in cas ijmandt van dezelve pachters aen landt moghten werden bevonden datten officier dezelve in verzeeckeringe sal stellen ende apprehenderen ende nyet dimitteren solange geen restitutie gedaen zal zijn van de goederen die in andere provintiën hebben doen transporteren.

64. Gehoort het rapport van den leeden met Zijn Hoogh.t gecommuniceert hebbende opte remonstrantie van den admirael Tromp hoe hem te draegen tegens de excessen van de Engelssen in zee, is verstaen dat deur dezelve committeerden met Zijn Hoogh.t zeeckere secrete instructie zal worden geconcipieert ende den admirael ter handen gestelt sonder daer meer woorden van te maecken, alsso nyet dienstigh is van deese saecke breede gesprooken te werden.

65. Belanghende de continuatie van de directie van de custscheepen meede gerapporteert weesende dat Zijn Hoogh.t verstaet dat men daerbij behoort te persisteren ende alles nae helpen beleyden, offte so dat nyet weesen can ende de scheepen souden moeten invallen, dat dan best is dat weer onder Admiraliteyten werden gebracht alsso die manniere van invallen van scheepen ende weeder op't rendevous binnen 't Goereedse Gat te brenghen hem gants nyet aen en staet, noch voor 't landt dienstigh geoordelt wordt. Is nae deliberatie bij meest alle effenwel verstaen datte directie wel behoort te continueren maer dat effenwel de scheepen behoorden in de respective quartieren in te vallen, veele haer consent daer t'eenemael aen bindende, waeromme effter goedgevonden is met Zijn Hoogh.t deese zaecke naerder te communiceren ende smaekelijcken te maecken ist doenlijcken.

66. Opte besettinge van 't eylant Texssel met 2 à 300 man meede gehoort weesende 't advijs van Zijn Hoogh.t dat hij 'tzelve wel nyet ongeraeden soude vinden, maer effenwel deur schaersheyt van volck nyet wel en siet hoe 'tzelve zal weesen te practiseren, in allen gevalle so daer yet inne ghedaen sal dienen te werden dat men van de compagniën binnen Amsterdam geleegen eenige aldaer soude mogen inquartieren omme opte oorloghscheepen ende anders daer 't behoort geïmploieert te mogen werden, waerop gedelibereert zijnde ende die van Amsterdam daerna nyet wel connende beweeght werden, is in de zaecke geen finale conclusie genomen connen werden anders als dat men met Zijn Hoogheijt effter van deese zaecke naerder sal spreecken off geen beeter expediënt te vinden zij.

Belanghende de resolutie genomen in de zaecke van de gemeene solliciteurs ende omme d'zelve so met genegotieerde penningen als obligatiën voor haer affterstal contentement te doen, die van Hoorn ende Enckhuysen tot geen negotiatiën connende verstaen, immers nyet solange voor de schulden der Admiraliteyten van ons quartier gelijcke verzeeckeringe van betaelinge soude mogen weesen vastgestelt, is om die ende andere consideratiën alsnoch in de zaecke nyet geconcludeert connen worden.

67. Opte lichtinge van de 4000 waertgelders de leeden effter gesommeert zijnde haer naerder te openen, verclaerden de meeste leeden op 't behaegen daerinne te connen consenteren mits datte vorige waertgelders alvooren souden werden betaelt ende dat deese nyeuwe buyten last van de steeden soude werden aengenomen; wij en Purmerende alleen difficijl blijvende ende alvooren eenige middelen willende ingewillicht hebben daeruyt deese groote lasten daer men daeghelijcks van naegekreeten wordt souden connen worden vervallen, is eyntelijcken geconcludeert dat de resolutie hiervan bij den raedtpensionaris ingestelt ende op merghen naerder voorgedraghen zal worden omme naerder op te concluderen.

68. Effter vanweghen den keurvorst Paltz voorgedraegen zijnde off de leeden souden connen consenteren in de versochte lijste van ammunitie ende gereetschap van oorloge bij den keurvorst bij leeninge geeyscht, te meer dewijl die van Groningen presenteren het cruydt daertoe te verstrecken mits aen haer consenten 'tzelve weeder te moghen corten, is bij alle leeden op deesen presentatie daerinne geaccordeert ende daeromme geconcludeert dat de speciën in de lijste vermelt bij leeninge aen dezelven keurvorst sullen werden verschafft ende dat hetzelve ter Generaliteyt voor resolutie vanweegen deese provintie zal worden ingebracht.

69. Meede geresumeert weesende het 38e point van beschrijvinge spreeckende van 't consent in eenen 200en penning, persisteerden die van Gorchem van daerinne nyet te connen consenteren ten waere vastgestelt wierde datte fortificatiewerckers van haer stadt ter somme van 60.000 £ daeruyt souden werden betaelt; die van Schoonhoven waeren meede noch ongelast. Alle de andere leeden consenteerden daerinne bij eenparicheyt, maer de meeste discrepantie was over den voet hoe 'tzelve best soude connen worden geïnnet mettet meeste voordel voor ’t landt, eenige quoyeren alvooren bij commissarisen willende geredresseert hebben ende daerinne begreepen alle diegheene die zedert de eerste instellinge van de duysentsten penning daerinne nyet beghreepen zijn geweest ende oock zeedert uyt Duytslandt ende elders daerinne gevlucht ende metterwoon gecoomen zijn, daerop voornaemelijcken de Edelen ende Leyden zeer insisteerden, Amsterdam ende anderen als Alckmaer, Enckhuysen, Edam ter contrariën nyet verder in 't middel consenterende als opten ouden voet ende dattet redres van de quoyeren deur de magistraeten van de steeden behoort te werden gedaen ende nyet bij commissarisen, omdat sulcx nyet anders weesen soude als tijdtversuym daer aen d'ander zijde het gelt daer prompt weesen moet ende datte proffijten nyet so groot souden sijn als wel de oncosten van commissarisen, behalven datte zelve commissarisen alle de onderrechtinge van de magistraten souden moeten ontfangen die van de ingeseetenen van yders stadt de beste kennisse hebben. Andere wilden oock alvoren dit consent in 't werck te stellen alle de restanten van vorige extraordinaris consenten geïnnet hebben.

Zijn oock verscheyden voorslaegen van accommodatie van alle deese opiniën gedaen, te weeten dat men de billetten soude uytsenden van den halven 200en penning opten ouden voet ende dat men de weederhelffte nyet en soude innen dan naedatte quoyeren gedresseert ende de restanten ingevordert souden zijn, dat veelen nyet smaeckelijck was. Die van Haerlem sloegen voor dat men de billetten van den heelen 200en penning datelijcken soude uytsenden opten ouden voet ende dat men hierentussen door commissarisen de quoyeren soude doen redresseren ende alle de luyden die aldaer verhooght offte van nyeus innebeghreepen souden mogen werden een nyeuw billet soude toesenden, meenende dat hiermede de intentie van beyde leeden soude connen werden geconsequeert, 't welck oock veelen smaeckelijck was, zelffs oock de Edelen daer nyet vreemt van zijnde; dan die van Leyden dit voorslagh sustinerende van traig ende dubbele moeyten ende oncosten te sullen weesen, overmits de eerste quoyeren ende doleantiën deur magistraten ende de tweede deur commissarisen souden moeten werden ingestelt ende affgedaen, 't welck veel corter ende oncostelijcker ende mitsdien dienstiger voor 't landt bij commissarisen alleen soude connen werden verricht ende daerom denzelven excuserende ende het redres van commissarisen te hooghsten urgerende, ende Amsterdam ter contrariën hem nyet verder connende elargeren als opten ouden voet, is vooralsdoen noch geen conclusie in de zaecke genoomen connen werden.

70. De heeren Committeerde Raden dienende van haer naerder bericht op 't versoeck van de wagenaers de anno 1635 noch 700.000 £ ten affteren sijnde, seggen geen ander expediënt in deese zaecke te weeten als voor deesen hebben verclaert, te weeten datte heele somme teffens haer moet werden betaelt soo men in toecomende daer eenige dienst van trecken wil ende datte betaelinge nyet anders en is te vinden als dat een somme van 400.000 £ voor dezelve sal moeten werden genegotieert, ende belangende de reste assignatiën gegeeven opte onbetaelde verpondinge van eenige dorpen voor de affectatie anno 1636 gevallen die op deese manniere best sullen connen werden geïnnet, is de naerder deliberatie op deesen uytgestelt tot merghen.

71. Den admirael Tromp effter binnenstaende seyde dat alreede 13 scheepen op gisteren het Gat hadde doen uytloopen ende dat hij op merghen, weesende donderdagh, geresolveert was met zijn tweën te volghen ende meede zee te kiesen, nam daerom oorloff ende zijn affscheyt van de vergaderinge, haer presenterende zijnen dienst ende verzeeckerende van zijn goede intentie ende genegentheyt, recommanderende oock ten hooghsten de dispositie op zijn twee remonstrantiën, so belangende ‘t stuck van de Engelssen ende hoe hem daerinne te draegen, als voornamelijcken van de vijff fregatten ende twee royachten sonder welcke geen dienst opte kust soude connen doen, ende mette welcke hij de heeren Staten wilde verseeckeren dat so gestadigh in zee moght werden gehouden, van de Duynkerckers 't geheele jaer deur geen affbreuck soude weesen te verwachten, jae dat misschien eer langh een andere sprongh van soude werden gehoort, waermeede vertreckende, is hem geluck in zijn voorneemen gewenscht ende voorts beloofft dat op zijn remonstrantiën behoorlijcken gelet ende met alle middelen zal worden gearbeydt dattet versoeck in dezelve vervaet ende alsnu mondelinge geïtereert magh werden geëffectueert ende voldaen omme eyntelijcken eens den dienst van dezelve schepen te becomen die men langhe daervan heefft verwacht.

Donderdag 29 april 1638 voornoen

72. Ben ick genootsaeckt geweest om mijn particuliere ongeleegentheyt van verhuysen eens nae huys te ghaen, laetende in Den Haghe den heere dijckgraeff om de vordere besognes ten eynde toe te assisteren ende te voltrecken.